✅ Bu İçerik Veteriner Hekim Sezer Özsüleyman Tarafından İncelenmiştir.
Erhan YILMAZ
Karabozalı Güvercinlerin Uçuş Performansı Özellikleri
| IRKIN ÖZEL YETENEKLERİ |
| Kendi ekseni etrafında seri burgu şeklinde yaptığı hareketler ile tanınır. Uçum yönüne, yere paralel ve dikey formatlarda oyun yapabilir. |
Bu ırk kendi sınıfında en özel bütünlüğe sahiptir. Genetik ve fiziksel özelliklerinin dışında aynı ırk ve renk içerisindeki segmentlerle ( Açık bozalı, Kapalıbozalı ve Komple Kanat Bozalı ) birbirleriyle uyumlu olarak çalışma olanağı sağlar. Oyun yeteneğini altından gelen genlerine (Yavrularına) aktarabilir. Yüksek uçucu olmasının yanında kendi ekseni etrafında, seri burgu şeklinde yaptığı hareketler ile tanınır. Uçum yönüne paralel, çapraz ve yere dikey formatlarda oyun yaparlar. Oyun yönlerine görede bir çok besleyici bu oyun tarzları arasında seçim yapar. En fazla talep gören uçum yönüne ( Karşıya ) oyun yapan güvercinlerdir.
Karabozalı ve özelliklerini gözden geçirdikten sonra, gelelim en önemli konularımızdan ikincisine;
Güvercinlerde Oyun(Oynaklık) Nedir?
Oyun güvercin ırklarında güvercinin yaptığı geri takla, kendi etrafında dönüş vb gibi özelliklere verilen genel isimdir. Oyun esnasında bu ırk güvercinler, vücudunu kendi ekseni etrafında çevirebilmek için başlarını kullanırlar. Sağ yada sol yöne, başlarını kendi etrafında döndürmeye çalışarak vücutlarının dönmesindeki ilk başlangıç hareketini oluştururlar. Çok eski araçlarda motora ilk kuvveti vermeyi sağlayan bir kol gibi düşünebilirsiniz.
Birbiri ardına yaptıkları bu kafa hareketi ile güvercinler ard arda bağlantılı şekilde veya tek tek bu görsel davranışı sergilerler.
Genetik olarak bir açıklama olmamakla birlikte bu ırka ait özelliğin genler yardımı ile aktarıldığı ve bir özel yetenek olduğu konusunda ortak paydada buluştuğumuzu söyleyebilirim.
Oyun Stili Nedir ?
Oyun Stili aslında çok göreceli bir kavramdır. Çok göreceli olmasındaki ana sebep tamamen bireysel beğenilerden kaynaklanmaktadır. Ana başlıklar altında toparlayarak açıklamalı şekilde üzerinde duralım.
1- Karabozalı Güvercinlerde Karşıya Oyun!
a-) Güvercin aynı hareketi hiç durmadan sürekli olarak tekrarlar. Bu güvercinin kendi görev bölgesi yani yuva etrafında uçmasını engeller. Kuş, evinden uzaklaşarak durmadan kendi için yada bilmeden oyun yapar. Uzun süreler sonunda zor olarak evini bulur yada geri dönemez. Aslolan oyun ile birlikte kuşun damarı dediğimiz rota tayini yeteneğinin de bulunması. Bu oyun tarzında genellikle kuşlar kendini bilmeden oyun yapar. Uzun yada kısa vadede bu tarz oyuna giren kuşun bir nesneye çarpması sonucunda ölmesi yada geri dönememe ihtimali yüksektir. Bu durum geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurur. En üzücü olan kısımları, kaybedilen emek, boşa harcanan vakit ve kaybedilmesine neden olduğumuz bir Can olarak sonuçlanır. Bu nedenle damızlık olarak bu tür kuşların kullanılmaması tavsiye edilir.
b-) Bunun dışında aynı stil altında karşıya kanat atışları sayılacak şekilde oynayan kuşlardan bahsedilebilir. Bu tarz kuşlar ilk açıkladığımız stilden çok daha farklı ve keyifli bir oyun izlenmesini sağlar. Karşıya kanat atışları sayılacak şekilde oynayan kuşların seri olması ve kanat atışlarını birbirine bağlayarak uzun gitmesi, kanat atışlarını düzgün ve sarsılmadan atması büyük keyif verir. Bu oyun stilinde de kuşun kendini bilerek oynaması, merkez noktasını kaybetmemesi, evi etrafında uçması ve zarar görmeden geri dönmesi mükemmel bir oyun süreci yaşaması ve yaşatması ile sonuçlanır.
2 – Karabozalı Güvercinlerde Aşağı oyun. (Dikey olarak yapılan oyun)
Bu oyun tarzı tamamen bireysel olarak beğenilen bir oyun türüdür. Bazı çevresel faktörler gereği bu ırka meraklı olan besiciler tarafından tercih edilir. Mevcut kümes yapısı ve çevresel koşullar nedeni ile basık/alçak veya çevresi kapalı alanlarda güvercin besleyen besiciler yapılan oyunu daha net görmek için bu stil kuşları tercih etmektedir. Fakat kanın yada baskın gen’in ağır geldiği durumlarda bu stilde de ölüm yada benzer kazalarla karşılaşma riski fazladır. Bu gibi durumlarla karşılaşan besiciler, genelde bu tarz oyun yapan kuşlarını, 1. Stilde açıklamasını yaptığımız kuşlarla kırarak her iki stildeki risklerin bir nebze olsun azalmasını sağlamaya çalışırlar.
3 – Karabozalı Güvercinlerde Çapraza oyun
Bu oyun stili 1. Ve 2. Oyun stili kuşların birbiri ile kırılması sonucunda ulaşılacak bir oyun stilidir. Çapraza oyun’da güvercin çapraza sayarken bu oyunu durdurup hemen ardından karşıya oyun yaparak görevini tamamlarsa, bu durum da bu oyun stilinde istenilen formattır. Bu oyun tarzıda kuşlara zarar vermediği sürece seyis ve ziyaretçilerin beğenisini kazanabilir. Açıklamasını yaptığımız çapraza oyun stili.
En çok tercih edilen stil ise, karşıya oyun seçeneğimizdeki b kategorisine ait oyun sitilidir. Fakat bireysel beğeniler ön planda olduğu için, sonu güvercine hasar vermediği ve ölümle sonuçlanmadığı takdirde kişi tercihlerine göre kabul edilir.
Oyun kuşları, ve Oyun Stilleri içerisinde de birçok detay vardır. Detaylı bir şekilde oyun stillerini de incelemek için devam edelim.
Kelebek Performans Kuşu
Oyun kuşunu değerlendirmek için mevcut şehirleşme ve diğer tehlikelerin etkilerini de ( elektrik teller, yüksek binalar vb) birlikte değerlendirmek gerekiyor.
Eskiden daha çok kırsal alanda uçurulan ve etrafta pek kuşçu bulunmayan alanlarda ( köy hayatı ) oynak kuşların alçak oynamaları ve bonkör olmalarının fiziksel koşullar gereği hem izleme anlamında, hem oyun anlamında, hemde çarpmalara karşı tehlike olmamasından ötürü herhangi bir sorun teşkil etmiyordu.
Etrafta kuşçu sayısının olmaması kuşların kafa ve damar olarak değerlendirilmesine de gerek duyulmuyordu.
Şehirleşmeye geçiş yapıldıktan sonra Bu tarz alçak ve bonkör oynayan kuşların çoğu, şehirleşmenin olduğu bölgelerde insanlara oyun konusunda istediklerini verdiler fakat damar ya da izleme açısı konularında tam olarak aynı hissiyatı yaşatamadılar.
Köyde uçan kuşun şehirde düşmanı çok oldu;
- Tutakçılar,
- Kuş alçak oynadığında çarpacağı elektrik telleri,
- En tehlikeli olanı da yüksek binalar vs…
Hangi stilde oynarsa oynasın kuşlarda öne çıkması gereken özellikler ve ihtiyaçlarda değişmeye başladı.
- Kuşun yüksek ya da orta yükseklikte oynaması
- Kuşun kafa ve damarının sağlam olması
- Kuşun çarpma tehlikesinin olmaması
Artık yeni tercih ve seçimler bu özelliklere göre şekillenmeye başladı.
Kuşun oynama şekillerini incelemek istersek 3 farklı yön ve sonrasında bunlara bağlı stillerden bahsedebiliriz.
Karabozalı Güvercinlerin Oynama Yönleri
- Aşağıya
- Çapraza
- Karşıya
Bu oynama şekillerinden yalnızca birini yapabilecek kuşlar olduğu gibi 2 hatta 3 oynama şeklini birlikte yapabilen kuşlarda olmaktadır.
3 oynama şeklini aynı uçuşta yapan kuşlar genelde oyun arayışında ve stil oturtmak isteyen kızmalarda karşımıza çıkmaktadır.
Oynama yönleri haricinde stilleri sıralayacak olursak;
- Uçuş Stili (Kanat çırpışı)
- Kanat atış stili (Oyun sırasındaki kanat atış hareketleri)
Bu stilleri daha detaylandırıp değerlendirme tablosunu inceleyeceğiz.
Oyun Kuşunda Uçuş Stilleri
Çekerek Tarzı uçuş Stili: (Kelebek)
Bu kuşlar sürekli kendilerini yukarı çekerek ve hızlı kanat çırparak uçarlar, özellikle oyun hattı iyi olan kuşlar bu uçuş stilini yaparlar, Güzel bir uçuş stilidir. Oynamadan önce oyuncu olduklarını hemen belli ederler. Kendilerini çekerken kuyruklarını açar ve hafif bellerini bükerler.
Olumlu özellikler;
- Oyun hattı iyi kuşlardır.
- Genelde bonkör olurlar ve oyun kesmezler, havada güzel gözükürler.
- Hafif Rüzgarlı havalarda daha iyi oyun sergilerler.
- Olumsuz özellikler;
- Genelde takılan veya çarpan (tırnak takan) kuşlar bu stilde uçarlar.
- Yırtıcı kuşlara kolay hedef olurlar.
Kendi ekseninde uçan kuşlar (Leyla)
Bu uçuş stilindeki kuşlar kendilerine bir alan belirler ve o eksende döne döne uçarlar. Bazen çok oyun yapar bazen de çok bir şey yapmadan da bu hareketi tekrar ederler.
Bu kuşlar genelde oyun bulmuş ve yatmış kuşlar olabilmektedir.
Azda olsa Zaman zaman yavruluktan bu uçuş stilini benimseyen kuşlarda olabilmektedir.
Olumlu özellikler;
- Oyun hattı iyi kuşlardır.
- Olumsuz özellikler;
- Yırtıcı kuşlara kolay hedef olurlar.
- Kendi etraflarında döne döne oynadıklarından rüzgarlı havalarda uzaklaşıp evi bulamama ihtimalleri yüksektir.
- Uzun oyun yapamazlar.
- Evden uzaklaştıklarından dolayı oyunlarını sahiplerine izletemezler.
Hızlı uçarak ileri mesafe kat eden Çekişli kuşlar (Sinek)
Bu tür kuşlar en çok beğenilen uçuş stiline sahiptirler. Çekişli ve genelde gezerek ileriye doğru hızlı mesafe kat ederler. Hızlı hareket ettiklerinden genelde kuşlardan ayrılarak uçarlar oyunları hangi şekil olursa olsun kendilerini gösterirler. Oynar alçalır hemen tekrar hızlıca kendilerini yukarı çekerek uçarlar. Oyun takipleri zordur ama bir kadar keyiflidir. Az kuşla uçmayı daha çok severler. Açılıp eve dönerken kendilerini göstermeyi ve eve doğru oynamayı çok severler. En iyi performanslarını orta şiddetteki rüzgarlar da yaparlar.
Olumlu özellikler;
- Oyun hattı çok iyi kuşlardır.
- Hızlı uçtuklarından yırtıcı kuşlardan kolay kaçarlar
- Hızlı uçtuklarından uzun oyunla giderler.
- Çarpma ya da takılma olasılıkları azdır
- Olumsuz özellikler;
- Evden uzaklaştıklarında oyunlarını sahiplerine izletemezler.
- Alıştırma sürecinde yavru kuşları evden uzaklaştırabilirler.
Sert Uçan Kuşlar (Kerkenez)
Bu tür kuşları havadayken oynayacaklarını anlayamazsınız, Ya hiç oynamazlar yada sert ve kapalı biçimde oynarlar.
Damarları çok iyi olur kafalı kuşlardır, yerlerinden uzaklaştıklarında azman gibi geri gelir oyunu keserler.
Genelde oyunu keser ve sonra tekrar başlarlar süreklilikleri yoktur. İnattırlar oynamayacakları zaman saatlerce havada bıraksanız bile kanat almazlar. Araları yoktur ya çok iyidirler ya da hiçbir şey göremezsiniz.
Olumlu özellikler;
- Oyun hattı iyi kuşlardır.
- Hızlı uçtuklarından yırtıcı kuşlardan kolay kaçarlar
- Hızlı uçtuklarından uzun oyunla giderler.
- Çarpma ya da takılma olasılıkları azdır
- Damarlı(akıllı) olurlar
Olumsuz özellikler;
- Oyun keserler
- Sert ve orta rüzgarı sevmezler
- Yavruları da kendileri gibi oyun konusunda inat çıkabilir
Oyun Kuşunda Oyun Stilleri
Bir önceki konumuzda uçuş stillerine değinmiştik şimdi ise oyun stillerine değineceğiz
Öncelikle bu konuda yanlış bilinen konuları açıklığa kavuşturmak gerekmektedir.
Saya kuşu dönek gibi tekerlek yapamaz yapıyorsa da görünümü sayadır ama mutlaka kan hattın da karışıklık vardır.(Makedon kırıklığı ,paçalı dönek çaprazlığı vb.)
Saya ile dönek güvercini birbirine yakın gibi gözükse de birbirinden özellik olarak çok farklıdır.
Aralarındaki en büyük fark Dönek vücudu ile kafasını saklayarak göbek gösterir, saya ise kanatları ile oynar.
Dönek camiasında dönekçiler bile dönekler arasındaki olması gereken dönüşü tartışırken sayacıların bu tartışmanın içinde olması doğru değildir.
Kuş nasıl oynarsa oynasın ana kurallar şunlar olmalıdır;
- Kuş çarpmayacak
- Kuş uçacak
- Kuş Takılmayacak
- Kuş gövdesi ile değil kanatları ile oynayacak
Aşağıda bazı kuşların oyun stillerine değineceğiz. Okuduğunuzda evet bu kuşun stili aynı bendeki gibi ya da en yakın bu stil aslında diyeceğiniz bir detayda yazmaya çalıştık.
Ana başlıklar Oyun stili olarak;
- Karşıya ve çapraza Kapalı oynayan Kuşlar
- Karşıya seri oynayan kuşlar
- Karşıya tek tek oynayan kuşlar
- Aşağıya kapatan kuşlar
- Aşağıya seri oynayan kuşlar
Önemli Not: Kuş hangi stilde uçarsa uçsun, hangi stilde oynarsa oynasın iki oyun arasındaki zaman farkı kuşun bonkörlüğünü belli eder. Kuşu ön plana çıkaran sadece stili değil aynı zamanda bonkörlüğüdür.
Karşıya ve Çapraza Kapalı (Dolu) Oynayan Kuşlar
Dönüş ile karıştırılan kuşlar genelde bu stildeki kuşlardır. Kanat atışları o kadar seri ve arka arkayadır ki insanda dönüş hissi verirler. Genelde karşıya oyunu çok uzun götüremez ve batarlar. Kendi içlerinde oyunu devam ettirme şekilleri farklıdır. Karşıya ya da çapraza kapalı oynadıktan sonra bazıları tek tek bazıları ise seri halde oyunu açarak devam ettirirler. Bazısı ise kapatarak oynamaya devam etmek isterler. Kuşların yaptığı bu tercih en çok uçuş sürelerini etkiler. Kapatarak oynamak isteyen kuşlar genelde havada çok fazla duramazlar, alçaldıktan sonra tekrar kendilerini yükseltmeleri zor olur. Ama oyunu açıp gezerek oynamaya devam ederlerse daha uzun süreli havada kalabilirler. Eve yaklaştıklarında oyunu artırırlar. Heyecanı yüksek keyif veren bir oyun stilidir. Bu oyun stilini iyi bir uçuş stili ile birleştiğinde daha çok anlam kazanır. Olumsuz olabilecek özellikler; Bu stildeki kuşlar takılmaya ve çarpmaya yatkındırlar Geneli tembel olur uçmak istemezler, başka binalara konma özellikleri vardır.
Karşıya Seri Oynayan Kuşlar
En sevilen stillerden birisidir. Karşıya peşi sıra attıkları 3’lü 5’li ya da daha fazla kanat sayıları vardır. Havada sahiplerine güven verirler düzenli uçtukları sürece çarpma ya da takılma tehlikeleri yoktur. Bonkörlükleri iyi ise bir yarışı kazanacak performans sergileyebilirler. Havada kalma süreleri genelde yüksektir. Olumsuz olabilecek bir durumları yoktur.
Karşıya Tek Tek Oynayan Kuşlar
Her kuşçu tarafından tutulmazlar, karşıya bir yada 2’li bağlama yaparak oynarlar. Oyun arasında iki kanat arası zaman farkı kısaldıkça uzun oynayabilirler ve o zaman daha çok dikkat çekerler. Kaçma, çarpma veya takılma tehlikeleri yoktur. Uçuculuk özellikleri iyidir, damızlık kümeslerinde her zaman elimizin altında olması gereken kuşlardır. Özellikle karşıya ve çapraza kapatan kuşlar ile yapılan eşleşmelerde güzel sonuçlar verebilirler. Olumsuz olabilecek bir durumları yoktur.
Aşağıya Kapatan Kuşlar
Aşağı kapatan kuşlar genelde yüksekten oyuna hızlı girerler, çoğu zemine yaklaştıkça oyunu taşıyamaz ve bocalamaya başlar. Çarpma ve takılma tehlikeleri yüksektir. Sürekli uçurmak gereklidir uçurulmadıkça kanat hakimiyetlerini kaybedip çarpma tehlikeleri artar. Çocuklar ve yeni kuşçuluğa başlayanların aşırı dikkatini çeker. Olumsuz olabilecek özellikler; Bu stildeki kuşlar takılmaya ve çarpmaya aşırı yatkındırlar Geneli tembel olur uçmak istemezler, başka binalara konma özellikleri vardır. Ömürleri çok uzun olmaz
Aşağıya Seri Oynayan Kuşlar
Aşağıya seri halde 3 ve daha fazla kanat atışını bağlayarak oynarlar. Genelde fazla tutulmazlar oynak kuşların altından çıkma olasılıkları vardır. Per kuş olarak tutulurlar yavruları alıştırmada ve diğer kuşları yükseltmede uçum kümeslerinde tutulurlar. Uçuş stilleri düzgün olursa yavru alınmada ve eşleşmelerde kullanılabilirler. Olumsuz olabilecek özellikler; Oyun olarak tutulmazlar
Oynak Kuşta İstenilen Özellikler
- Bonkörlük
- Yüksek veya orta mesafe uçuş
- Eve doğru oynama
- Karşıya oyun
- Evden çok uzaklaşmama
- İyi uçuş stili
- Kanatları ile oynama (Kanat atışı sırasında küçülme)
- İyi uçuş süresi
- Oyun istikrarı
Oynak kuşta istenmeyen Özellikler
- Takılma veya çarpma
- Aşağıya ya da çapraza oynadıktan sonra oyun kesip kanat kısarak uçması
- Başka binaya konma
- Az uçuş süresi
- Evden uzaklaşıp kendini izletmeme
- Kötü uçuş stili
- Oyun kesme
- Gövdesi ile oynama
- Belden oynama
- Kafa çok dışarda oynama
- Kanat açık oynama
Peki bu saydığımız fiziksel özelliklerin tamamı bir güvercin üzerinde olması durumunda kesin olarak kuş oynar mı?
Bu açıkladığımız kostüm özelllikleri haricindeki özellikleri bir kuş üzerinde bulduğunuzda büyük ihtimalle oyunu yakalamış olacaksınız.
Bazen de bu özelliklerin bir kısmının olduğu kuşlarda oyun yakalayabilirsiniz fakat unutulmaması gereken en önemli nokta, kuşun genlerini aktardığı soya ait kütüktür.
Fiziki özelliklerine göre yaptığınız seçimlerde oyun yakalama şansınız %51 fakat %1 lik bir kısım bile olsa oyun olmama ihtimalide bir şeçenek bunu aklınızdan kesinlikle çıkartmayın.
Seceresini bildiğiniz kuşlarda yada kümeslerde dahi kardeş, anne, baba ve soyu hakkında bilgi muhakkak alın. Müthiş oynayan iki kuşun yavrularının muhakkak oynayacak diye bir garantisi olamaz.
Özellikle bu açıkladığımız noktaların olduğu ve oyunu yakaladığınız kuşlardan mümkün olduğunca yavru alıp, soyuna aynı verileri aktarıp aktarmadığını kontrol edin.
Islah en iyiye ulaşmak için en garanti yoldur…
YAZAR: ERHAN YILMAZ
